Του Μιχαήλ Αντωνόπουλου, Γεωλόγου – Γεωτεχνικού Περιβάλλοντος, Επιστημονικός Σύμβουλος Περιβαλλοντικών Έργων
I. Σύντομο Ιστορικό
Δια της υπ’ αριθ. Δ6/Φ17.508/11323 από 15.7.2003 Απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης χορηγήθηκε στην εταιρεία «ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ-ΤΕΧΝΙΚΗ-ΚΤΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Α.Ε.» (εφεξής «η Εταιρεία» άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Αιολικό Πάρκο (Α/Π) εγκατεστημένης ισχύος 22,5 MW στην θέση «Μαυροβούνι», αποτελούμενο από 15 Ανεμογεννήτριες (Α/Γ) ονομαστικής ισχύος 1.500 kW εκάστη.
Στη συνέχεια, δυνάμει της υπ’ αριθ. πρωτ. 128338 από 6.8.2004 Κοινής Απόφασης των Υπουργών ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., Ανάπτυξης και Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων εγκρίθηκαν και οι περιβαλλοντικοί όροι για την εγκατάσταση και λειτουργία του εν λόγω Α/Π ισχύος 22,5 MW(εφεξής «αρχική ΑΕΠΟ») .
Στην απόφαση αυτή οριζόταν ότι ο υπό κρίση Α/Π βρίσκεται εντός της περιοχής «Νήσοι Σαπιέντζα και Σχίζα-Ακρωτήριο Ακρίτας» με κωδικό (GR 2550003) του Εθνικού Καταλόγου περιοχών που προτείνονται για ένταξη στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο NATURA 2000 (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ), στην οποία βρίσκονται οι α) 9320 «Δάση ελιάς και χαρουπιάς», του Παραρτήματος I της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και β) 5340 «Πουρναρότοποι της Ανατολικής Μεσογείου». Η χρονική διάρκεια ισχύος της απόφασης ορίστηκε για δέκα (10) έτη, ήτοι μέχρι τις 6.8.2014.
Επίσης, δια της υπ’ αριθ. πρωτ. 2528 από 3.11.2004 απόφασης του Γενικού Γραμματέως Περιφέρειας Πελοποννήσου εγκρίθηκε η επέμβαση σε δημόσια δασική έκταση συνολικού εμβαδού 121,233 στρεμμάτων, εκ των οποίων 111,800 στρέμματα αναδασωτέας έκτασης και 9,433 στρέμματα δασικής έκτασης για την εγκατάσταση του εν λόγω Α/Π.
Δυνάμει της υπ’ αριθ. οικ. 114000/4377 από 29.12.2004 Κοινής Απόφασης του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και του Υφυπουργού Οικονομίας και Οικονομικών καθορίσθηκε, περαιτέρω και το αντάλλαγμα χρήσης για την επέμβαση του εν λόγω Α/Π στις ως άνω εκτάσεις δασικού χαρακτήρα.
Το έτος 2005 οι κάτοικοι της περιοχής προσέφυγαν στην δικαιοσύνη, ασκώντας την με αριθ. κατάθεσης Ε3683/2005 Αίτηση Ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, καθώς και την υπ’ αρ. 610/2005 Αίτηση Αναστολής εκτέλεσης. Επί της εν λόγω Αίτησης αναστολής, εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 853/2005 Απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ, δια της οποίας διατάχθηκε η αναστολή εκτέλεσης της υπ’ αριθ. Δ6/Φ17.508/11323 από 15.7.2003 άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (όπως είχε τροποποιηθεί δια της υπ’ αριθ. 3848 από 5.3.2004 Απόφασης) και της αρχικής ΑΕΠΟ του υπό κρίση Α/Π, μέχρι την έκδοση Απόφασης επί της εκκρεμούς αίτησης ακύρωσης. Με την εν λόγω Απόφαση πιθανολογήθηκε ότι η εγκατάσταση του σχεδιαζόμενου Α/Π θα προκαλέσει έντονη διατάραξη του οικοσυστήματος που βρίσκεται εντός της περιοχής «Νήσοι Σαπιέντζα και Σχίζα-Ακρωτήριο Ακρίτας», η οποία έχει προταθεί για ένταξη στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο «NATURA 2000» με κωδικό (GR 2550003), δεδομένου ότι σε αυτήν απαντώνται οι οικότοποι 9320 «δάση ελιάς και χαρουπιάς» και 5340 «πουρναρότοποι της Ανατολικής Μεσογείου» καθώς επίσης και πλούσια ορνιθοπανίδα, ενώ ταυτοχρόνως αποτελεί και μεταναστευτικό διάδρομο πτηνών.
Ωστόσο, η από 25.5.2005 Αίτηση Ακύρωσης, η οποία εκδικάστηκε στις 29.9.2010 απορρίφθηκε δια της υπ’ αριθ. 4891/2013 Απόφασης του Ε’ Τμήματος του ΣτΕ, ενώ στο μεσολαβούν χρονικό διάστημα αφενός τροποποιήθηκε η αρχική ΑΕΠΟ, δια της υπ’ αριθ. 145718 από 2.11.2005 Κ.Υ.Α., όπου και μεταφέρθηκε το σύνολο των Α/Γ στην θέση «Μαυροβούνι» και αφετέρου εκδόθηκε η υπ’ αριθ. ΔΕΣΜΗΕ/3658 από 01.3.2011 Οριστική Προσφορά Σύνδεσης από τον τότε ΔΕΣΜΗΕ (νυν ΑΔΜΗΕ).
Στην συνέχεια, κατόπιν της υπ’ αριθ. πρωτ. ΡΑΕ Ι-283041 από 5.6.2020 αίτησης του φορέα του έργου εκδόθηκε στις 13.7.2021 η υπ’ αριθ. ΒΕΒ-0339/2021 Βεβαίωση Παραγωγού από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) για το εν λόγω Α/Π, δια της οποίας τροποποιήθηκε η αρχική άδεια παραγωγής, ως προς την διάρκεια ισχύος κατά 10 έτη, ήτοι ορίστηκε διάρκεια για 25 έτη, μέχρι τις 15.7.2028. Η ως άνω Βεβαίωση Παραγωγού τροποποιήθηκε εν συνεχεία, αφενός με την υπ’ αριθ. 862/2022 Απόφαση του Προέδρου της ΡΑΕ ως προς την επωνυμία του φορέα και αφετέρου την υπ’ αριθ. 404/2023 Απόφαση του Προέδρου της ΡΑΕ, δια της οποίας: (α) μειώθηκε ο αριθμός και ο τύπος των προς εγκατάσταση Α/Γ από 15 ισχύος 1,5 MW εκάστη σε 6 ισχύος 4,0 MW εκάστη, (β) αυξήθηκε η εγκατεστημένη ισχύοςαπό 22,5 MW σε 24 MWκαι β μειώθηκαν τα όρια του γηπέδου εγκατάστασης και αναχωροθετήθηκαν οι Α/Γ εντός αυτού.
Κατόπιν, εκδόθηκε και η νεότερη (βάσει των ως άνω αλλαγών) υπ’ αριθ. ΔΣΣΑΣ/20160 από 20.2.2023 Οριστική Προσφορά Σύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ.
Στις 20.6.2023 η Εταιρεία υπέβαλε προς έγκριση στην αρμόδια αδειοδοτούσα αρχή, το από Ιουνίου 2023 Τεύχος Ανανέωσης ΑΕΠΟ, το οποίο και εγκρίθηκε δια της υπ’ αριθ. πρωτ. 59017 από 30.6.2023 Απόφασης του Γενικού Διευθυντή Χωροταξικής, Περιβαλλοντικής & Αγροτικής Πολιτικής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου με αποτέλεσμα να ανανεωθεί η διάρκεια ισχύος της αρχικής ΑΕΠΟ μέχρι τις 13.11.2027.
Η εν λόγω Απόφαση ανανέωσης της ισχύος της αρχικής ΑΕΠΟ, εξ όσων έχουμε ενημερωθεί δεν έχει προσβληθεί ενώπιον του ΣτΕ.
Στις 31.10.2023, η Εταιρεία υπέβαλε Μελέτη Περιβάλλοντος για την εκ νέου τροποποίηση της αρχικής ΑΕΠΟ, η οποία δεν ετέθη σε δημόσια διαβούλευση, καθώς η Εταιρεία επικαλέστηκε ότι δήθεν δεν επέρχονται ουσιώδεις αλλαγές.
Ωστόσο, δυνάμει του υπ’ αριθ. πρωτ. 23599 από 14.3.2024 εγγράφου της ΔΙ.ΠΕ.ΧΩ.Σ. Πελοποννήσου, αποφασίσθηκε η διακοπή της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης επί της ανωτέρω Μελέτης, προκειμένου:
(α) να συμπληρωθεί η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ) με τις ελλείψεις που εντοπίστηκαν από τον ΟΦΥΠΕΚΑ δυνάμει του υπ’ αριθ. πρωτ. 2081 από 26.1.2024 εγγράφου του, σύμφωνα με το οποίο:
«Α. Στην ΕΟΑ δεν περιγράφεται ποιο μέρος του έργου έχει ολοκληρωθεί (Α/Γ, οδοποιία κλπ.). Εφόσον, δεν διευκρινίζονται τα υφιστάμενα έργα και ποια έργα/ δραστηριότητες είναι υπό κατασκευή δεν μπορεί να γίνει σωστή εκτίμηση της σωρευτικότητας και συνεργιστικότητας των έργων που πρόκειται να υλοποιηθούν, αλλά και των πιέσεων που δέχεται η περιοχή στην υφιστάμενη κατάσταση.
Β. Να διευκρινιστούν οι ακριβείς θέσεις των Α/Γ με συντεταγμένες. Οι θέσεις των 6 Α/Γ οι οποίες χωροθετούνται στην Περιοχή «Μαυροβούνι», διαφέρουν ως προς τις συντεταγμένες με τα στοιχεία της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (RAE), στην οποία είναι καταχωρημένες 6 Α/Γ και βρίσκονται σε κατάσταση «Αδείας Παραγωγής».
Γ. Να προστεθούν στους χάρτες Τεκμηρίωσης εντός της ΕΟΑ η κλίμακα μεγέθους. Τέλος, σας ενημερώνουμε ότι σύμφωνα με το Ν. 5037/2023 (σχετ. 13) και κατ’ εφαρμογή του άρθρου186 αυτού, παρακαλούμε όπως συμπληρωθεί στον φάκελο του έργου τα στοιχεία χωροθέτησης του έργου/της δραστηριότητας, το σύνολο των πρωτογενών δεδομένων καταγραφών πεδίου με γεωχωρικές πληροφορίες, και ιδίως συντεταγμένες παρατήρησης και πολύγωνα σε επεξεργάσιμη μορφή…».
(β) να κατατεθεί εκ νέου συνολική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, λόγω των ουσιωδών διαφοροποιήσεων, έτσι ώστε να προωθηθεί για δημόσια διαβούλευση και παροχή γνωμοδοτήσεων στους αρμόδιους φορείς.
Κατόπιν των ανωτέρω, ο φορέας του εν λόγω έργου υπέβαλε, στις 26.3.2024 την από Οκτωβρίου 2023 τροποποιητική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και την από Σεπτεμβρίου Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση.
Με τις υπό διαβούλευση ως άνω Μ.Π.Ε. και Ε.Ο.Α. αιτείται η τροποποίηση της αρχικής ΑΕΠΟ και ειδικότερα:
(α)η αδειοδότηση και λειτουργία ενός ΑΣΠΗΕ, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 24 MW και παραγόμενης ισχύος 22,5 MW, στη θέση «Μαυροβούνι» στη Δ.Ε. Κορώνης του Δήμου Πύλου – Νέστορος, της Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου, αποτελούμενου από έξι 6Α/Γ τύπου Vestas 150, ισχύος 4,00 MW εκάστη, με διάμετρο πτερωτής 150 μ, ύψος πυλώνα 105 μ. και συνολικό ύψος 75,00 + 105,00 = 180,00 μέτρα.
(β) η πραγματοποίηση νέων διανοίξεων δρόμων μήκους 1.959,83 μ. και διαπλατύνσεων υφισταμένων δασικών οδών μήκους 912,62 μ., ήτοι παρεμβάσεων οδοποιίας συνολικού μήκους 2.872,45 μέτρων.
(γ) η επέμβαση σε συνολική επιφάνεια 65.690,44 τετραγωνικών μέτρων και εκσκαφές συνολικού όγκου υλικών 45.983,60 κυβικών μέτρων.
(δ) αποψίλωση δασών και δασικών εκτάσεων συνολικού εμβαδού περί τα 53.534,66 τ.μ. εκ των οποίων τα 30.644 τ.μ. αποτελούν αναδασωτέες εκτάσεις.
Το υπό κρίση έργο χωροθετείται εντός της Ειδικής Ζώνης Διατήρησης του Δικτύου Natura 2000 με κωδική ονομασία «Νήσοι Σαπιέντζα και Σχίζα, ακρωτήριο Ακρίτας (GR2550003)».
Κατόπιν μελέτης της υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. και της Ε.Ο.Α., έχουμε εντοπίσει τις παρακάτω πολύ σημαντικές επισημάνσεις τις οποίες παραθέτουμε αναλυτικά, προκειμένου βάσει αυτών ο Δήμος να ζητήσει την απόρριψη της υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή, πλέον όσων αναφέρονται από άλλους φορείς, νομικά γραφεία και άλλους επιστήμονες κλπ..
Ειδικότερα:
ΙΙ. Λόγοι απόρριψης της υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. από την Διοίκηση.
1. Παραβίαση των διατάξεων των άρθρων 227 του Δασικού Κώδικα, 15 του ν. 998/1979, 2 του Π.Δ. 437/1981 και της από 10.6.1966 Απόφασης του Υπουργού Γεωργίας (όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει) ως προς τις προδιαγραφές κατασκευής δασικών οδών Γ’ Κατηγορίας.
Δια του υπό κρίση έργου προτείνεται, πέραν της εγκατάστασης 6 Α/Γ «γιγαντιαίων» διαστάσεων, η «αδειοδότηση» εκτέλεσης εργασιών αφενός διάνοιξης νέας οδοποιίας και αφετέρου διαπλάτυνσης υφιστάμενων δρόμων συνολικού μήκους 2.872,45 μέτρων εντός δασών, δασικών και αναδασωτέων εκτάσεων.
Ειδικότερα:
1.1 Οι προβλέψεις ως προς τα συνοδά έργα της οδοποιίας
Στην υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. προβλέπονται ως προς την οδοποιία του υπό κρίση έργου (σελ. 208-210):
Η από Ιουλίου 2023 Τεχνική Έκθεση Οδοποιίας (που έχει υποβληθεί ως Παράρτημα της Μ.Π.Ε.) η προς διάνοιξη και διαπλάτυνση οδοποιία θα καταλάβει 15.715,06 τ.μ. ΕΠΙΠΛΕΟΝ της έκτασης που ήδη καταλαμβάνουν τα 1.953,83 μ. της υφιστάμενης οδοποιίας.
Δεδομένου δε ότι το συνολικό μήκος της προς διάνοιξη και διαπλάτυνση νέας οδοποιίας ανέρχεται στα 2.872,45 περίπου μέτρα, το μέσο πλάτος αυτής υπερβαίνει τα 5 μ. κατά σαφή παράβαση των διατάξεων περί δασικών δρόμων Γ’ κατηγορίας.
1.2. Εκ των ανωτέρω, προκύπτει ότι αφενός παραβιάζονται οι διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και δη οι προδιαγραφές των δασικών δρόμων Γ’ Κατηγορίας, σύμφωνα με τις οποίες θα πρέπει να αδειοδοτούνται και να κατασκευάζονται τα έργα οδοποιίας εντός δασικών εκτάσεων, όπως το υπό κρίση.
Επίσης αφετέρου προκύπτει η ανάγκη σύνταξης αναγνωριστικής γεωλογικής μελέτης οδοποιίας γιατί τα γεωμετρικά στοιχεία της οδού πρόσβασης (νέα χάραξη και υπό βελτίωση χάραξη) αλλά κυρίως το ύψος των ορυγμάτων στα πρανή και των επιχωμάτων σε συνδυασμό με τη φύση των γεωλογικών σχηματισμών, απαιτούν την σύνταξη γεωλογικής μελέτης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της χάραξης αλλά και της διεύρυνσης της οδού όπου απαιτείται με ασφάλεια.
Δεδομένου ότι η οδός πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για κίνηση οχημάτων βαρέως τύπου και δεδομένου ότι στο μέλλον θα απαιτηθεί συχνή πρόσβαση των συνεργείων συντήρησης, πυρασφάλειας, και τέλος μετά από κάποια χρόνια αντικατάστασης η αποξήλωσης. Άρα η οδός ακόμα και αν έχει χαρακτηριστεί δασική, λόγο της διεύρυνσης και των όσων αναφέρθηκαν ανωτέρω απαιτεί την εκπόνηση αναγνωριστικής γεωλογικής μελέτης τουλάχιστον.
Οι γεωλογικές μελέτες που απαιτούνται κατά ελάχιστο, αντιστοιχούν στις ακόλουθες Τεχνικές Προδιαγραφές : ΟΔΙΚΑ ΕΡΓΑ Υ. Α. με αρ. ΔΜΕΟ/δ/ο/212/27.02.2004 περί “Έγκρισης Οδηγιών Μελετών Οδικών Έργων, (Ο.Μ.Ο.Ε.) – Τεύχος 11, Γεωλογικών – Γεωτεχνικών”.
Κατά συνέπεια, η υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. η οποία ρητά προβλέπει τη διάνοιξη δασικής οδοποιίας (ως συνοδό έργο των υπό κρίση Α/Π) με πλάτος μεγαλύτερο των 5 μ. και με κατά μήκος κλίση του δρόμου άνω του 12%, παραβιάζει ευθέως τις διατάξεις των άρθρων 227 του Δασικού Κώδικα, 15 του ν. 998/1979, 2 του Π.Δ. 437/1981 και της από 10.6.1966 Απόφασης του Υπουργού Γεωργίας (όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει) ως προς τις προδιαγραφές κατασκευής δασικών οδών Γ’ Κατηγορίας, αφενός και αφετέρου παραβλέπει την αναγκαιότητα εκπόνησης αναγνωριστικής γεωλογικής μελέτης, εξ ου και η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή δέον όπως την αρνηθεί την έγκρισή της.
3. Αντίθεση της υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. στις προβλέψεις της υπ’ αριθ. οικ. 170225 από 20.1.2014 Απόφασης του Υπουργού Π.Ε.Κ.Α. σε συνδυασμό με σειρά διατάξεων της κείμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
3.1. Παραβίαση της παρ. 5.2. του Παραρτήματος 4.1., «Έργα χερσαίων και εναέριων μεταφορών».
Δεδομένου ότι δια της υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. προτείνεται η διάνοιξη και διαπλάτυνση οδικού δικτύου συνολικού μήκους 2.872,45 μέτρων, εν προκειμένω και σύμφωνα με την εν λόγω παρ. 5.2., θα έπρεπε στην ενότητα 8.4 «Γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά» της Μ.Π.Ε. όχι μόνο να αναλύονται, οι γεωτεχνικές και γεωμηχανικές ιδιότητες του εδάφους στη ζώνη κατάληψης του έργου, αλλά και να διεξάγονται εδαφοτεχνικές έρευνες και μετρήσεις σε εργαστήριο κατόπιν εκπόνησης γεωτεχνικής μελέτης ευστάθειας των πρανών σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στη σχετική νομοθεσία για τα έργα οδοποιίας που είναι νέα η τροποποιούν υφιστάμενα με αύξηση των κλίσεων των πρανών και του ύψους των επιχωμάτων σε ασταθείς και τεκτονισμένους γεωλογικά σχηματισμούς όπως τα κροκαλοπαγή Μεσσηνίας που περιγράφονται στο σχετικό χάρτη του ΙΓΜΕ και επικρατούν στο σύνολο της θέσης ανάπτυξης του έργου αλλά και της οδού πρόσβασης σε αυτό.
Επειδή με τα προτεινόμενα έργα οδοποιίας επηρεάζεται η κλίση των πρανών στα ορύγματα και επιχώματα ή οι ανάγκες πρόσθετης στήριξης (αντίβαρα από χώμα κ.ά.)., όπως ρητώς συνομολογεί και ο ίδιος ο φορέας του έργου.
Κατά συνέπεια, η αρμόδια αρχή δέον όπως αρνηθεί την έγκριση της υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. και για τον λόγο αυτό.
3.2. Σκόπιμη παράλειψη της περιγραφής των χαρακτηριστικών των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων των περιοχών υλοποίησης του κυρίως έργου αλλά και των συνοδών έργων της οδοποιίας πρόσβασης και (φυσικά) των εκτιμώμενων επιπτώσεων του υπό κρίση έργου ως προς αυτά.
3.2.1. Ως προς τα επιφανειακά ύδατα.
Στην παρ. 8.13.2., «Επιφανειακά ύδατα» του Παραρτήματος 2 προβλέπεται ότι η εκάστοτε Μ.Π.Ε. θα πρέπει να περιέχει:
«8.13.2.1. Περιγραφή του επιφανειακού φυσικού ή τεχνητού υδρογραφικού δικτύου στην περιοχή μελέτης, με ειδική αναφορά στις λεκάνες απορροής, στις πηγές, σε αποδέκτες, στους συντελεστές κατείσδυσης και σε άλλα χαρακτηριστικά που επιδρούν καθοριστικά στη μορφή του δικτύου
8.13.2.11. Περιγραφή των υφισταμένων χρήσεων, θεσμοθετημένων και πραγματικών, των επιφανειακών υδατικών πόρων
8.13.2.11.1. Παρουσίαση των διαθέσιμων ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων στις κύριες ροές και στα ύδατα που επηρεάζονται από το έργο ή τη δραστηριότητα.
8.13.2.iv. Διαθέσιμες διαχρονικές μεταβολές και τάσεις εξέλιξης της ποιότητας και ποσότητας των επιφανειακών υδάτων».
Πλην όμως, σε ευθεία αντίθεση με τα ανωτέρω, στην οικεία παράγραφο της υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. απουσιάζει εντελώς η περιγραφή των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών και των ιδιοτήτων του υδρογραφικού δικτύου, του υδατικού δυναμικού, των μόνιμων και περιοδικών υδατορεμάτων, καθώς και εν γένει των επιφανειακών υδάτων των περιοχών υλοποίησης του κυρίως έργου αλλά και των συνοδών έργων της οδοποιίας (εσωτερικής και πρόσβασης). Δεδομένου δε ότι σύμφωνα με το συνημμένο απόσπασμα – χάρτη έχουν τοποθετηθεί τα δεκάδες υδατορέματα που διασχίζουν όχι μόνο το οδικό δίκτυο νέο και υφιστάμενο αλλά και τα γήπεδα τοποθέτησης των Α/Γ.
Έτσι, παραβιάζεται και η παρ. 9.13.2., «Ως προς τις επιπτώσεις στα επιφανειακά ύδατα» του Παραρτήματος 2, σύμφωνα με την οποία:
«9.13.2.1. Εκτιμώνται οι επιπτώσεις του έργου στο υδρογραφικό δίκτυο, όπως αυτές προκύπτουν από άμεσες παρεμβάσεις (διευθετήσεις, γεφυρώσεις, υδροληψίες κ.ά.) και έμμεσες μεταβολές (αφαίρεση βλάστησης από παρόχθιες ζώνες ή από σημαντικές εκτάσεις της λεκάνης απορροής κ.λπ.)
9.13.2.11. Εκτιμώνται οι επιπτώσεις στη διαθεσιμότητα υδατικού δυναμικού και στις ενδεχόμενες εποχικές μεταβολές της, για την τροφοδοσία των υφιστάμενων χρήσεων μετά την υλοποίηση του έργου
9.13.2.11.1. Εκτιμώνται οι μεταβολές που αναμένονται λόγω του έργου στα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των επηρεαζόμενων μόνιμων και περιοδικών υδατορεμάτων.
9.13.2.iv. Προσεγγίζεται η επίδραση του έργου ή της δραστηριότητας στις τάσεις μελλοντικής εξέλιξης της ποιότητας και ποσότητας των επιφανειακών υδάτων»,
Από τη στιγμή, δηλαδή, που στην υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. δεν παρατίθεται κανένα από τα ως άνω προαπαιτούμενα στοιχεία των επιφανειακών υδάτων που βρίσκονται πλησίον των περιοχών υλοποίησης του κυρίως έργου αλλά και εντός της περιοχής υλοποίησης των συνοδών έργων της οδοποιίας πρόσβασης, είναι αυτονόητο ότι δεν λαμβάνει χώρα ούτε και η αναγκαία αξιολόγηση – εκτίμηση των επιπτώσεων του υπό κρίση έργου ως προς αυτά, ΠΑΡΌΤΙ στο οικείο κεφάλαιο αυτής, ο φορέας όλως γενικά και αόριστα αναγκάζεται να συνομολογήσει («υποβαθμίζοντας» βέβαια την αυτονόητη «διαπίστωσή» του) ότι:
«Ειδικώς όσον αφορά στα επιφανειακά ύδατα, το μόνο στοιχείο που θα μπορούσε δυνητικά να επιφέρει μεταβολές στην υφιστάμενη υδραυλική λειτουργία τους είναι τα έργα διάνοιξης της νέας οδοποιία…» (σελ. 9-79).
Το σημαντικότερο από όλα που αφορά την δίαιτα των επιφανειακών υδάτων που είναι ιδιαίτερα κρίσιμη σε ζώνες προστασίας Natura 2000, είναι η μη προβλεπόμενη αδειοδότηση, σύμφωνα με το Ν. 4258/2014 οριοθέτηση, η διευθέτηση των υδατορεμάτων που τέμνουν εγκάρσια της οδούς διάνοιξης, πρόσβασης και κυρίως βρίσκονται εντός η σε άμεση γειτνίαση με τη θέση εγκατάστασης των Α/Γ.
Σαφώς προβλέπεται από τη νομοθεσία η αδειοδότηση με σύνταξη υδρολογικής και υδραυλικής μελέτης και δεν υπάρχει καμιά εξαίρεση για αυτή την κατηγορία των έργων.
Συνεπώς η απουσία τους θα πρέπει από μόνη της και μόνο να είναι λόγος ακύρωσης της ΜΠΕ μέχρι να προσδιοριστούν επαρκώς οι διατομές των υδατορεμάτων και οι γραμμές πλημμύρας αυτών.
Ακολουθεί το σχετικό άρθρο του νόμου, που διευκρινίζει ποιες κατηγορίες έργων εξαιρούνται.
Επίσης στο συνημμένο υδρολογικό χάρτη των υδατορεμάτων του όρους Μαυροβούνι διακρίνεται ευκρινώς το σύνολο των υδατορεμάτων στη θέση ανάπτυξης του έργου αλλά και στη συμβολή αυτών με την οδό πρόσβασης η τις νέες διανοίξεις. Με σημαντικότερο υδατόρεμα μόνιμης ροής το ρέμα Ροδιάς που εκβάλει στον όρμο Μεμί του Μεσσηνιακού κόλπου, αποστραγγίζει μια μεγάλη λεκάνη που έχει αρχή στη θέση κατασκευής και έδρασης των Α/Γ και βρίσκεται σαφώς σε ζώνη προστασίας Νatura 2000 που σημαίνει ότι και τα ύδατα αυτά προστατεύονται από τη σχετική νομοθεσία με δεσμεύσεις και επιπλέον διατάξεις σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο νόμο 4258/2014 και στις ερμηνευτικές του διατάξεις.
Άρθρο 4 του Ν. 4258/14
Εξαιρέσεις από την Οριοθέτηση
Δεν απαιτείται οριοθέτηση των υδατορεμάτων:
1.1. Για την εκτέλεση των πάσης φύσεως εργασιών άρσης προσχώσεων, εξαιρουμένων των αμμοληψιών, καθαρισμού κοίτης, συντήρησης και αποκατάστασης, καθώς και επισκευής υφισταμένων αντιπλημμυρικών έργων. Ως καθαρισμός – άρση προσχώσεων κοίτης υδατορέματος νοείται κάθε έργο, με εξαίρεση τις αμμοληψίες, που αποσκοπεί στον καθαρισμό της κοίτης από φερτά υλικά ή άλλα εμπόδια που δυσκολεύουν την ελεύθερη απορροή των υδάτων του υδατορέματος.
1.2. Για την εκτέλεση εργασιών καθαίρεσης αυθαιρέτων κατασκευών.
1.3. Για την κατασκευή φραγμάτων ταμίευσης υδάτων, όπως άρδευσης, ύδρευσης, αντιπλημμυρικής προστασίας, εμπλουτισμού υδροφόρων οριζόντων προς παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και υδροληψιών, υδροηλεκτρικών σταθμών, εφόσον αυτοί βρίσκονται πάνω στο σώμα του φράγματος, και αναβαθμών συγκράτησης φερτών υλών στις ορεινές κοίτες.
1.4. Για την κατασκευή ή επισκευή ή καθαίρεση γεφυρών και οχετών, καθώς και άλλων έργων προστασίας θεμελιώσεων γεφυρών, υπό την προϋπόθεση ότι αυτά συνοδεύονται από υδραυλική μελέτη με την οποία καθορίζονται οι γραμμές πλημμύρας για συγκεκριμένη περίοδο επαναφοράς και εντοπίζονται οι επιπτώσεις από την κατασκευή των έργων, στην ομαλή ροή των πλημμυρικών παροχών. Στην περίπτωση αυτή η πάκτωση των ακρόβαθρων των γεφυρών, υλοποιείται έξω από τις εν λόγω γραμμές πλημμύρας.
1.5. Για την κατασκευή έργων υποδομής που δεν επηρεάζουν την υφιστάμενη φυσική ή διαμορφωμένη κοίτη του υδατορέματος και γενικά την παροχετευτικότητά του, όπως σίφωνες και υπόγειοι αγωγοί, καθώς και αγωγοί υδροληψίας και διάθεσης αποβλήτων.
1.6. Για την κατασκευή των έργων ορεινής υδρονομίας, εκτός από τις περιπτώσεις που οι αρμόδιες δασικές υπηρεσίες τεκμηριωμένα κρίνουν απαραίτητη την οριοθέτηση, λόγω κατασκευής συγκεκριμένου έργου, καθώς και δασοτεχνικών έργων.
1.7. Για έργα και δραστηριότητες που εξυπηρετούν σκοπούς Εθνικής Άμυνας, καθώς και έργα ή δραστηριότητες που απαιτούνται για την άμεση αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών κατά τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 4014/2011.
2. Για μικρά υδατορέματα, όπως αυτά ορίζονται στην παρ. 2 του άρθρου 1 του παρόντος, δεν απαιτείται η οριοθέτησή τους. Κατ’ εξαίρεση και εφόσον συντρέχουν ειδικοί λόγοι προστασίας αυτών, είναι δυνατή η οριοθέτησή τους με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης η οποία εκδίδεται μετά από εισήγηση της Διεύθυνσης Υδάτων και της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στα άρθρα 2 και 3 του παρόντος. Για τις περιπτώσεις μικρών υδατορέματων, εντός της Περιφέρειας Αττικής απαιτείται και η σύμφωνη γνώμη της Κεντρικής Συντονιστικής Επιτροπής του άρθρου 140 του ν. 4070/2012 (Α’ 82).
Επίσης στην έκδοση ερμηνευτικής απόφασης αναφορικά με την οριοθέτηση υδατορέματος σε περιοχές Natura και σε δάση που προέβη το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αναφέρονται τα ακόλουθα.
Πιο συγκεκριμένα, η απόφαση που υπογράφει ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Ν. Ταγαράς, διευκρινίζει ότι κατά την ερμηνεία του δεύτερου εδαφίου της παρ. Α.4 του άρθρου 3 του ν. 4258/2014, όπως ισχύει, η διαδικασία επικύρωσης του καθορισμού οριογραμμών υδατορέματος πρέπει να γίνεται με προεδρικό διάταγμα και όσον αφορά στα τμήματα των ρεμάτων που εμπίπτουν σε δασικές περιοχές και περιοχές Natura.
Αποδεικνύεται, λοιπόν, έτι μία φορά ότι, πέραν όλων των άλλων, η υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. στερείται όχι μόνο της δέουσας επιστημονικής θεμελίωσης και τεκμηρίωσης, αλλά και της προβλεπόμενης αδειοδότησης των υδατορεμάτων που έπρεπε ήδη να έχει εξασφαλιστεί, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, εξ ου και αρμόδια περιβαλλοντική αρχή δέον όπως αρνηθεί την έγκρισή της.
3.2.2.Ως προς τα υπόγεια ύδατα.
Στην παρ. 8.13.3., «Υπόγεια ύδατα» του Παραρτήματος 2 προβλέπεται ότι η εκάστοτε Μ.Π.Ε. θα πρέπει να περιέχει::
«8.13.3.1. Περιγραφή των υδρογεωλογικών χαρακτηριστικών της περιοχής μελέτης με στοιχεία που αφορούν την έκταση και τα όρια της υδρολογικής και υδρογεωλογικής λεκάνης, τους συντελεστές εμπλουτισμού, το συνολικό όγκο υδατικών αποθεμάτων, τις αναμενόμενες στάθμες και τα σημεία εκφόρτισης του υπόγειου υδροφορέα
8.13.3.11. Περιγραφή των υφισταμένων χρήσεων, θεσμοθετημένων και πραγματικών, των υπόγειων υδατικών πόρων
8.13.3.11.1. Παρουσίαση των διαθέσιμων ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων στους κύριους υπόγειους υδροφορείς, καθώς και σε όσους επηρεάζονται από το έργο ή τη δραστηριότητα
8.13.3.iv. Διαθέσιμες διαχρονικές μεταβολές και τάσεις εξέλιξης της ποιότητας και ποσότητας των υπόγειων υδάτων.»
Ωστόσο, σε ευθεία αντίθεση με τα ανωτέρω, στην οικεία παράγραφο της υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. απουσιάζει εντελώς η περιγραφή των υφισταμένων χρήσεων, θεσμοθετημένων και πραγματικών, των υπόγειων υδατικών πόρων, των διαθέσιμων ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων των κύριων υπόγειων υδροφορέων και εν γένει των υδρογεωλογικών χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων των υπόγειων υδάτων των περιοχών υλοποίησης των συνοδών έργων της οδοποιίας πρόσβασης, παρότι το υπό κρίση έργο σκοπείται να πραγματοποιηθεί στο Υπόγειο Υδατικό Σύστημα «Σύστημα Μεθώνης» (ΕL0100120) του Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου, σύμφωνα με παραδοχές της ίδιας της Μ.Π.Ε. (σελ. 462 επ.).
Έτσι, παραβιάζεται και η παρ. 9.13.3., «Ως προς τις επιπτώσεις στα υπόγεια ύδατα» του Παραρτήματος 2, σύμφωνα με την οποία:
«9.13.3.1. Περιγράφεται η συσχέτιση των φάσεων κατασκευής και λειτουργίας του έργου με την υδρογεωλογία της περιοχής επιρροής του, εστιάζοντας κυρίως στον υποκείμενο υδροφορέα ή/και στις ροές τροφοδοσίας του
9.13.3.11. Ο βαθμός ανάλυσης της εκτίμησης των επιπτώσεων στα υπόγεια ύδατα θα πρέπει να είναι ανάλογος με το βαθμό της παραπάνω συσχέτισης
9.13.3.11.1. Εκτιμώνται οι επιπτώσεις στη στάθμη των επηρεαζόμενων υδροφορέων (υποκείμενου και κατάντη) και υπολογίζεται η διαθεσιμότητα υπόγειων υδάτων, με τις ενδεχόμενες εποχικές μεταβολές της, για την τροφοδοσία των υφιστάμενων χρήσεων μετά την υλοποίηση του έργου
9.13.3.iv. Εκτιμώνται οι μεταβολές που αναμένονται λόγω του έργου στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των επηρεαζόμενων υπόγειων υδάτων
9.13.3.v.. Προσεγγίζεται η επίδραση του έργου ή της δραστηριότητας στις τάσεις μελλοντικής εξέλιξης της ποιότητας και ποσότητας των υπόγειων υδάτων».
Από τη στιγμή, δηλαδή, που στην υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. δεν παρατίθεται κανένα από τα ως άνω προαπαιτούμενα στοιχεία των υπόγειων υδάτων της περιοχής υλοποίησης του υπό κρίση έργου, είναι αυτονόητο ότι δεν λαμβάνει χώρα ούτε και η αναγκαία αξιολόγηση – εκτίμηση των επιπτώσεών του ως προς αυτά, όπως αποδεικνύεται, άλλωστε, και από το οικείο κεφάλαιο αυτής, όπου το μόνο που αρκείται να αναφέρει όλως γενικά και αόριστα ο φορέας του έργου είναι ότι:
«Συνεπώς, δεν αναμένεται να προκύψει καμία επίπτωση στην ποιότητα των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων κατά τη διάρκεια λειτουργίας του υπό μελέτη έργου».
Αυτό όμως είναι εντελώς αναπόδεικτο, γιατί οι συγκεκριμένες λεκάνες απορροής που προβλέπονται οι οδοί πρόσβασης η έργα θεμελίωσης και τοποθέτησης Α/Γ θα αποτελέσουν ένα τροποποιημένο υδατικό σύστημα, που θα επιφέρει αλλαγές στη δίαιτα των επιφανειακών και κυρίως των υπογείων υδάτων γιατί α) θα μειωθεί δραματικά ο συντελεστής κατείσδυσης στο γεωλογικό σχηματισμό των κροκαλοπαγών Μεσσηνίας που καλύπτει το σύνολο της περιοχής των έργων που είναι σχηματισμός έντονα διαπερατός, επειδή οι εκατοντάδες τόνοι σκυροδέματος θα κλείσουν ερμητικά όλα τα στόμια και του πόρους του υπεδάφους στη ζώνη θεμελίωσης των 6 Α/Γ και περιφερειακά αυτών σε μια πολύ μεγάλη έκταση της τάξης των 10 στρεμμάτων για κάθε μια από αυτές τουλάχιστον, και β) θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην φραγή των διερχόμενων ανέμων που συνήθως μεταφέρουν και μεγάλο όγκο ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων, που θα ανακόπτονται σε όλο το εύρος της ζώνης των Α/Γ και θα μηδενίζουν την ταχύτητα τους και τη ροή τους. Αυτό ισοδυναμεί με σημαντική αν όχι παντελή έλλειψη ύδατος πίσω από αυτές, μείωση της κατείσδυσης των υδάτων στο υπέδαφος, αλλαγή του μικροκλίματος και αύξηση της εξατμισοδιαπνοής. Δηλαδή μια κρίσιμη μάζα νερού χιλιάδων κυβικών μέτρων ετησίως θα απουσιάζει από την ετήσια τροφοδοσία και των εμπλουτισμό των μοναδικών υδροφόρων οριζόντων που αποθηκεύουν το νερό για τη λειτουργία των πηγών, την άρδευση και ύδρευση της περιοχής που αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα στην ΔΕ Κορώνης, της ΝΑης απόληξης του δήμου Πύλου Νέστορος.
Επίσης από την εμφάνιση των σημείων υδροληψίας στο σχετικό http://lmt.ypeka.gr/public_view.html του ΥΠΕΝ «θέαση» υπάρχει ενδεικτικός χάρτης με τις υδροληψίες της εγγύτερης περιοχής σε βαθμό που έχουν μέχρι σήμερα καταχωρηθεί. Διαπιστώνεται ότι υπάρχει ένας πολύ μικρός αριθμός υδροληψιών που αποδεικνύει ότι το νερό είναι σε έλλειψη στην εγγύτερη και ευρύτερη περιοχή της ΔΕ Κορώνης και δη στην περιοχή του όρους Μαυροβούνι. Άλλωστε η περιοχή τα τελευταία χρόνια εμφανίζει καταγεγραμμένα σοβαρά προβλήματα υδροδότησης σύμφωνα με στοιχεία της ΔΕΥΑ Πύλου – Νέστορος, λόγω και της ιδιαίτερα σημαντικής αύξησης των επισκεπτών τα τελευταία χρόνια κατά τους θερινούς μήνες.
Αποδεικνύεται, λοιπόν, έτι μία φορά ότι, πέραν όλων των άλλων, η υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. πάσχει επιστημονικής θεμελίωσης και τεκμηρίωσης, εξ ου και η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή δέον όπως αρνηθεί την έγκρισή της.
3.5. Παραβίαση των παρ. 8.3. «Μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά» και 9.3. «Επιπτώσεις στα μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά», του Παραρτήματος 2.
Σύμφωνα με την παρ. 8.3. εντός της εκάστοτε Μ.Π.Ε. θα πρέπει να:
«8.3.1. Καταγράφεται το συνολικό τοπίο αναφοράς και οι επιμέρους ενότητές του.
8.3.2. Αναφέρονται εκτάσεις που σχετίζονται με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση του Τοπίου, η οποία κυρώθηκε με το ν. 3827/2010 (Α’ 30).
8.3.3. Εντοπίζονται ενδεχόμενες τοπιολογικές εξάρσεις που συσχετίζονται με το έργο ή τη δραστηριότητα.
8.3.4. Αναφέρονται στοιχεία της σημαντικότητας και της τρωτότητας του τοπίου.».
Στην δε παρ. 9.3. προβλέπεται ότι:
«9.3.1.Εκτιμώνται και αξιολογούνται οι αλλαγές στην εικόνα της ευρύτερης περιοχής, λόγω του έργου ή της δραστηριότητας.
9.3.2. Χρησιμοποιούνται δόκιμες μέθοδοι αξιολόγησης τοπιολογικών μεταβολών και οπτικής παρείσδυσης.
9.3.3. Συγκρίνεται, μέσω κατάλληλης φωτορεαλιστικής απεικόνισης, η υφιστάμενη εικόνα του τοπίου με αυτό που ενσωματώνει το έργο ή τη δραστηριότητα για τις περιπτώσεις που επηρεάζονται κατά ουσιαστικό βαθμό στοιχεία αυξημένου μορφολογικού ή τοπιολογικού ενδιαφέροντος. Για τις άλλες περιπτώσεις καθώς και για έργα και δραστηριότητες υποκατηγορίας Α2, η φωτορεαλιστική απεικόνιση είναι προαιρετική.
9.3.4. Διερευνώνται και αξιολογούνται οι πιθανότητες διάσπασης της γραμμής του ορίζοντα και των φυσικών σχημάτων και χρωμάτων του τοπίου από την ένταξη του έργου ή της δραστηριότητας στην περιοχή, καθώς και οι νέες συνθήκες συνέχειας ή ασυνέχειας στην οργάνωσή του τοπίου.
9.3.5.Εξετάζεται η συμβατότητα των επικείμενων αλλαγών σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση του Τοπίου, η οποία κυρώθηκε με το ν. 3827/2010 (Α’ 30).».
Πλην όμως, στην υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. δεν γίνεται ούτε η δέουσα ως άνω ανάλυση των τοπιολογικών χαρακτηριστικών της περιοχής εγκατάστασης του κρινόμενου Α/Π, ούτε φυσικά και η βάσει αυτής αξιολόγηση των επιπτώσεών του ως προς αυτά.
Το σημαντικότερο όλων που αποτελεί από μόνο του μοναδικό φαινόμενο σε εγκατάσταση Αιολικού πάρκου τέτοιου μεγέθους με «Γιγαντοανεμογεννήτριες» είναι το γεγονός ότι ενώ το ύψος του όρους Μαυροβούνι είναι μεσοσταθμικά από τη βάση του μέχρι 400 μέτρα, θα έχει τις μεγαλύτερες δυνατές θηριώδεις θα τις ονομάζαμε Α/Γ που θα φθάνουν σε ύψος από τη βάση τους τα 200 μέτρα.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η αναλογία όρος προς ανεμογεννήτρια περιορίζεται στο 2/1. Ενώ στην πλειονότητα τους η σχέση εφαρμογής και εγκατάστασης αυτών είναι τουλάχιστον 5/1. Αποτελεί δε αυτό το γεγονός μοναδικό στα χρονικά σε περιοχή της Ευρώπης και μάλιστα σε ζώνη προστασίας Natura 2000, με τόσους παραδοσιακούς και σημαντικούς οικισμούς σε άμεση γειτνίαση στη ζώνη επιρροής του έργου.
Ο δείκτης αυτός της σχέσης Ο/Α (Όρος σε μέτρα προς ανεμογεννήτρια σε ύψος) δεν νοείται και δεν προβλέπεται να είναι μόλις 2/1 σε παράκτιες περιοχές, γιατί έχει άμεσο αντίκτυπο στα τοπιολογικά χαρακτηριστικά και όχι μόνο. Επίσης αποκλείει τη μοναδική κορυφογραμμή και δεσμεύει τον κρίσιμο μοναδικό υδροκρίτη του όρους Μαυροβούνι μεταξύ των άλλων.
Εξάλλου, η διαδικασία ένταξης τόσο φαραωνικών έργων στο περιβάλλον βασίζεται στην οπτική σύζευξή τους με τα τοπιολογικά στοιχεία της περιοχής εγκατάστασης, ενώ η αισθητική του τοπίου αξιολογείται σύμφωνα με τα βασικά στοιχεία του χώρου που γίνονται άμεσα αντιληπτά από τους κατοίκους της περιοχής του έργου και τους χρήστες, όπως στοιχεία του δομημένου και του φυσικού περιβάλλοντος, καθώς και τυχόν ιστορικά και πολιτιστικά στοιχεία της περιοχής.
Ωστόσο, στην υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. δεν εκτίθενται και φυσικά δεν αξιολογούνται οι αυτονόητες αρνητικές επιπτώσεις του υπό κρίση Α/Π στο τοπίο, εξ ου και αρμόδια περιβαλλοντική αρχή δέον όπως αρνηθεί την έγκριση της υπό διαβούλευση Μ.Π.Ε. και για το λόγο αυτό.
3.6. Παραβίαση της παρ. 9.4., «Επιπτώσεις σχετικές με τα γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά» του Κεφ. 9, αλλά και της παρ. 15.6. «Σχέδια του έργου ή της δραστηριότητας» του Παραρτήματος 2, καθώς και του Παραρτήματος 4.1.
Η μη παρουσίαση χαρακτηριστικών των διατομών της προς διάνοιξη οδοποιίας στην Μ.Π.Ε αλλά και στην από Ιουλίου 2023 Τεχνική Έκθεση Οδοποιίας, αποτελεί σοβαρότατη έλλειψη, δεδομένου ότι με την χρήση των αναλυτικών διατομών σχεδιάζεται η ζώνη κατάληψης του έργου στις οριζοντιογραφίες.
Μόνο έτσι θα ήταν δυνατό να γίνει γνωστό πως έχει σχεδιαστεί η οδός πρόσβασης και να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις των ορυγμάτων και των επιχωμάτων, δηλαδή τα προβλήματα τυχόν κατολισθήσεων και βραχοπτώσεων τα οποία θα προκαλέσουν, καθώς και η σημαντική αλλοίωση της γεωμορφολογίας και η μεταβολή του τοπίου στην περιοχή.
Λόγω δε της σημασίας των διατομών της οδοποιίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων υπήρχε υποχρέωση παρουσίασης χαρακτηριστικών ορυγμάτων, επιχωμάτων και ένταξης διατομών στις Μ.Π.Ε. ήδη βάσει της εγκυκλίου 37/03-10-1994 (αρ.πρωτ. ΔΜΕΟ/δ/0/1158) «Προσωρινές προδιαγραφές για μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από οδικά έργα» και φυσικά προβλέπεται και στην ως άνω υπ’ αριθ. οικ. 170225 από 20.1.2014 Απόφαση του Υπουργού Π.Ε.Κ.Α. και δη:
(α) στο Παράρτημα 4.10, σύμφωνα με το οποίο:
«Για έργα ή δραστηριότητες της 10ης Ομάδας «Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας» της υ.α.1958/2012 (Β’ 21), το περιεχόμενο της ΜΠΕ όπως καθορίζεται στα Παραρτήματα 2 και 3 της παρούσας Απόφασης διαμορφώνεται με βάση και τις ακόλουθες διαφοροποιήσεις:…
3. Στο κεφάλαιο 6 «Αναλυτική περιγραφή σχεδιασμού του έργου ή της δραστηριότητας», θα πρέπει να αναφερθούν όλα τα μεγέθη και χαρακτηριστικά του σχεδιασμού του έργου και των συνοδών του. Ειδικότερα απαιτούνται τουλάχιστον:
3.1 Αναλυτική περιγραφή των συνοδών έργων οδοποιίας, καθώς και:
3.1.1 Τυπικές διατομές.
3.1.2 Δυσμενείς διατομές, όσον αφορά στις διαφοροποιήσεις στο ανάγλυφο.
3.1.3 Μέτρα, δράσεις και παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που έχουν ενταχθεί στο σχεδίασμά του έργου…»
(β) στην παρ. 15.6. «Σχέδια του έργου ή της δραστηριότητας» του Παραρτήματος 2 σύμφωνα με την οποία:
«Οι κατ’ ελάχιστο απαραίτητοι χάρτες και σχέδια αναφέρονται ακολούθως και θα πρέπει να συμπληρώνονται με το κατάλληλο κάθε φορά υλικό τεκμηρίωσης, είτε αυτό αφορά πρόσθετους χάρτες/σχέδια είτε προσθήκη πληροφοριών επί των παρακάτω χαρτών…
15.6 Σχέδια του έργου ή της δραστηριότητας…
15.6.3. Επιδράσεις στο ανάγλυφο (διατομές, εκσκαφές)…»
Λόγω των ανωτέρω (μη παρουσίαση διατομών, έλλειψη παρουσίασης ορυγμάτων και επιχωμάτων οδοποιίας και ζώνης κατάληψης), στην Μ.Π.Ε. γίνεται σαφής υποεκτίμηση των επιπτώσεων στη γεωμορφολογία, στην γεωφυσική ευστάθεια της περιοχής επέμβασης, αλλά και στο τοπίο, κυρίως από τα έργα οδοποιίας. Το κρισιμότερο όλων είναι ότι απουσιάζει η αναγνωριστική γεωλογική μελέτη που είναι κρίσιμη σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, η γεωτεχνική έρευνα και οι εργαστηριακές δοκιμές, λόγο της φύσης των πολλών ορυγμάτων και επιχωμάτων αλλά και των ασταθών γεωλογικών σχηματισμών που χαρακτηρίζονται από σειρές εφιπεύσεων (είδος ρηγματωδών φαινομένων ζωνών αστάθειας) που παρουσιάζουν έντονη διάβρωση, τεκτονισμό και καταπτώσεις στη μάζα του όπως πρόεκυψε και από τη σχετική βιβλιογραφία αλλά και την αυτοψία σε όλο το μήκος της κατασκευής των έργων και της οδού πρόσβασης σε αυτά.
5. Παραβίαση του Παραρτήματος 3.2.1., «Προδιαγραφές Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΕΟΑ) για έργα και δραστηριότητες που βρίσκονται σε περιοχή του Δικτύου Natura 2000, για την οποία δεν προβλέπονται ειδικότερες πρόνοιες προστασίας και διαχείρισης ή δεν συντρέχουν ειδικές προϋποθέσεις».
Η τελικώς υποβληθείσα από Σεπτεμβρίου 2023 Ε.Ο.Α. παραβιάζει τις εξής προβλέψεις του ως άνω Παραρτήματος 3.2.1. :
(α)την παρ. 1.1.A3. «Αποτύπωση των ανωτέρω πληροφοριών σε Χάρτες Τεκμηρίωσης», καθώς εντός της Ε.Ο.Α. απεικονίζονται ελλιπώς τα όρια των προστατευόμενων περιοχών και η εσωτερική τους χαρτογράφηση με τις κατανομές των τύπων οικοτόπων και ειδών και τα ενδιαιτήματά τους στην Περιοχή Μελέτης σε χάρτες ακατάλληλου υπόβαθρου και κλίμακας.
(β)των παρ. 1.1.B1.ii, καθώς εντός της Ε.Ο.Α. δεν γίνεται, όσον αναφορά την ΕΖΔ με την κωδική ονομασία «GR2550003 – Νήσοι Σαπιέντζα και Σχίζα, ακρωτήριο Ακρίτας», πλήρης καταγραφή ούτε των τύπων οικοτόπων του Παραρτήματος I της ΚΥΑ Η.Π.14849/853/Ε 103/4.4.2008 (ΦΕΚ Β’ 645), ιδίως ως προς την αντιπροσωπευτικότητα, την επιφάνεια και την κατάσταση διατήρησής τους ούτε των ειδών χλωρίδας και πανίδας του Παραρτήματος II της ιδίας ως άνω ΚΥΑ., ιδίως ως προς το μέγεθος και την πυκνότητα των πληθυσμών, την κατάσταση διατήρησής τους και την απομόνωσή τους.
(γ) της παρ. 1.1.Β2. «Αποτύπωση των ανωτέρω πληροφοριών σε Χάρτες Τεκμηρίωσης», καθώς εντός της Ε.Ο.Α. δεν απεικονίζονται ΚΑΘΟΛΟΥ οι κατανομές των τύπων οικοτόπων και ειδών και τα ενδιαιτήματά τους στην Περιοχή Έρευνας Πεδίου σε χάρτες κατάλληλου υπόβαθρου και κλίμακας.
(δ)της παρ. 1.2.4., καθώς εντός της Ε.Ο.Α. δεν αναφέρονται οι κύριες πιέσεις – απειλές των τύπων οικοτόπων ή/και των ειδών για τα οποία έχει χαρακτηριστεί η ως άνω περιοχή NATURA 2000 ως ΕΖΔ.
(ε) τις παρ. 2 και 3, καθώς ενώ το υπό κρίση έργο:
i. μπορεί να μειώσει το μέγεθος του πληθυσμού των ειδών ή/και να επηρεάσει το βαθμό διατήρησης των βιοτόπων τους ή/και να τους κατακερματίσει ή/και να επηρεάσει την ισορροπία μεταξύ των ειδών ή/και να επηρεάσει το βαθμό απομόνωσής τους
ii. μπορεί να προξενήσει αλλαγές σε ζωτικής σημασίας παραμέτρους (π.χ. ισορροπία θρεπτικών, υποβάθμιση του εδάφους από πιθανή διάβρωση, δυναμική των σχέσεων μεταξύ βιοτικών και αβιοτικών παραμέτρων), οι οποίες καθορίζουν το πώς λειτουργούν οι ως άνω περιοχές Natura 2000,
Το πλέον σημαντικό στην Ειδική Οικολογική αξιολόγηση είναι η μεταβολή όχι μόνο των παραγόντων της κλιματικής αλλαγής σε μια ευάλωτη ζώνη της Πυλίας όπως περιγράφεται και στην πρόσφατη μελέτη “Υδροκλιματικά, βιοκλιματικά και γεωλογικά χαρακτηριστικά της Περιφέρειας Πελοποννήσου”, του καθηγητή κυρίου Χρήστου Ζερεφού, αλλά κυρίως της σημαντικής αλλαγής του μικροκλίματος εξαιτίας της εγκατάστασης και λειτουργίας των 6 «Γιγαντοανεμογενητριών» που μηδενίζουν την κινητική ενέργεια του ανέμου με τις υγρές μάζες που μεταφέρει και την μετατρέπουν σε ηλεκτρική. Αυτό σημαίνει ότι βιοκλιματικά το πεδίο πίσω από τις Α/Γ θα έχει σημαντική μείωση της επιφανειακής υγρασίας κάτω από 8% στην ξηρή περίοδο, θα είναι ευάλωτο σε ανάφλεξη, δεν θα μπορέσει να υποστηρίξει την πανίδα τουλάχιστον από άποψη ύδατος η δρόσου, και βεβαίως θα προκαλέσει σημαντική εξασθένιση και πιθανή εξαφάνιση της χλωρίδας και όλων των προστατευόμενων φυτοκοινωνιών. Δυστυχώς η παράμετρος αυτή αγνοήθηκε παντελώς, παρά τα όσα αναφέρονται στη μελέτη του ακαδημαϊκού, καθηγητή κυρίου Ζερεφού. Στην πραγματικότητα αναιρεί τη λειτουργία της ζώνης προστασίας Natura 2000 στην πράξη, με οδυνηρές μη αναστρέψιμες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Επίσης θα πρέπει να αναφερθεί το γεγονός που προκύπτει και στην βιβλιογραφία ότι «ανεμογεννήτριες» σε μικρότερο μέγεθος χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα σε περιοχές με χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα για την προστασία από τον παγετό σε δενδρώδεις η άλλες καλλιέργειες. Δηλαδή περιστρέφονται για την ανύψωση της θερμοκρασίας της επιφάνειας του εδάφους εκεί που λειτουργούν. Ονομάζονται δε και «ανεμομείκτες».
παρ’ όλα αυτά, η Ε.Ο.Α. αποκρύπτει εσκεμμένα τα ανωτέρω δεδομένα, εξ ου και δεν προτείνει τα αναγκαία μέτρα αντιμετώπισης ή αντιστάθμισης των ως άνω σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων.
Κατά συνέπεια, η υπό διαβούλευση Ε.Ο.Α. έχει συνταχθεί κατά παράβαση των ως άνω διατάξεων και άρα είναι παντελώς πλημμελής και έωλη επιστημονικά, εξ ου και η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή δέον όπως αρνηθεί την έγκρισή της.
17. Επειδή, με τα ανωτέρω δεδομένα και εν όψει των προβλέψεων του ισχύοντος, μεταγενέστερου του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, Αναθεωρημένου Περιφερειακού Πλαισίου Στερεάς Ελλάδας, στο οποίο ενισχύεται η προστασία των ορεινών όγκων, ιδίως του Ελικώνα, και των δασικών οικοσυστημάτων τους, η χωροθέτηση με την προσβαλλόμενη πράξη του επίδικου αιολικού σταθμού, ως νέου έργου ΑΠΕ, στη ζώνη άνω των 800 μ., η οποία αποτελεί κατ’ εξοχήν περιοχή φυσικού αποθέματος και μάλιστα εντός δασικής έκτασης, καθώς και η διάνοιξη νέας οδού, εντός δασικής και αναδασωτέας έκτασης (καμένου ελατοδάσους), έχρηζαν ειδικότερης αιτιολογίας αναφορικά με τη στάθμιση στην οποία προέβη η Διοίκηση, αφενός του οφέλους από τη δημιουργία της επίδικης μονάδας και αφετέρου του κόστους που συνεπάγεται αυτή για το περιβάλλον (πρβλ. ΣτΕ 696/2016). Συνεπώς, η προσβαλλόμενη ΑΕΠΟ, με την οποία αδειοδοτείται το επίδικο αιολικό πάρκο στην ίδια θέση με την προβλεπόμενη στην ακυρωθείσα αρχική ΑΕΠΟ, είναι ανεπαρκώς αιτιολογημένη…»).
